Κροταφική ή γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα
Γενικά για την κροταφική αρτηρίτιδα
Η κροταφική αρτηρίτιδα ή αλλιώς γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα είναι μια σοβαρή φλεγμονώδης πάθηση (αγγειίτιδα) , η οποία προσβάλλει τα αγγεία μεσαίου μεγέθους. Συνήθως προσβάλει την κροταφική αρτηρία (γι αυτό και η ονομασία της), ενώ η σχέση της με τους οφθαλμούς είναι η πιθανή προσβολή του οπτικού νεύρου. Συνήθως, το οπτικό νεύρο πάσχει λόγω σοβαρής ισχαιμίας στην κροταφική αρτηρίτιδα. Έτσι, προκύπτει η λεγόμενη πρόσθια ισχαιμική οπτική νευροπάθεια αρτηριϊτιδικού τύπου, δηλαδή η πιο σοβαρή μορφή πρόσθιας ισχαιμικής οπτικοπάθειας.
Κλινικές εκδηλώσεις κροταφικής ή γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας
Η κροταφική αρτηρίτιδα είναι επείγουσα νόσος, τόσο για τον οφθαλμό, όσο και γενικά για την υγεία του ασθενούς. Αυτό, γιατί μπορεί να προκαλέσει τύφλωση και να προσβάλλει και το άλλο μάτι εντός ολίγων εβδομάδων, εάν δεν αναγνωριστεί και αντιμετωπισθεί έγκαιρα. Εκδηλώνεται λοιπόν με αιφνίδια εντός ολίγων λεπτών ή ωρών απώλεια της όρασης στο ένα μάτι, συνήθως ανώδυνη. Η μείωση της όρασης τυπικά είναι πολύ σοβαρή. Μπορεί να συνυπάρχουν συστηματικά συμπτώματα, όπως πονοκέφαλος, χωλότητα της γνάθου (μούδιασμα της κάτω γνάθου κατά την μάσηση), ευαισθησία στο τριχωτό της κεφαλής, κακουχία, πυρετός και πολυμυαλγία (πόνος διάσπαρτα στους μυς).
Επιπλέον, η κροταφική αρτηρία μπορεί να είναι συμπεφορημένη και ευαίσθητη στην ψηλάφηση της κροταφικής περιοχής της κεφαλής.
Διάγνωση κροταφικής αρτηρίτιδας
Η διάγνωση κατ’ αρχήν είναι κλινική, δηλαδή ο οφθαλμίατρος διαπιστώνει οίδημα οπτικής θηλής, το οποίο τυπικά είναι λευκό σαν κιμωλία. Μπορεί να συνυπάρχουν λευκές κηλίδες πέριξ του οπτικού νεύρου (ισχαιμικές βλάβες στον αμφιβληστροειδή), οι λεγόμενες βαμβακόμορφες κηλίδες (cotton-wool spots).
Απεικονιστικά, η φλουροαγγειογραφία μπορεί να δείξει την ισχαιμία του οπτικού νεύρου, ωστόσο σήμερα την ισχαιμική οπτική νευροπάθεια μπορούμε να την δούμε με την Αngio-OCT (αγγειογραφία χωρίς σκιαγραφικό).
Πολύ σημαντική στη διάγνωση είναι η εργαστηριακή διερεύνηση των δεικτών φλεγμονής. Πιο συγκεκριμένα σε κάθε ασθενή άνω των 50 ετών με ισχαιμική οπτική νευροπάθεια οφείλουμε να εξετάζουμε την ταχύτητα καθίζησης ερυθρών καθώς και την C αντιδρώσα πρωτεϊνη (CRP). Στην κροταφική αρτηρίτιδα οι δείκτες αυτοί είναι ιδιαίτερα ανεβασμένοι και αυτό αποτελεί την κυριότερη ένδειξη της νόσου. Η σημασία τους είναι μεγάλη, γιατί εάν δεν τους εξετάσουμε κινδυνεύουμε να χάσουμε τη διάγνωση. Πόσο μάλλον, όταν σε άτυπες περιπτώσεις δεν υπάρχει κανένα συστηματικό σύμπτωμα παρά μόνο η οφθαλμική προσβολή και σε σχετικά νεότερες ηλικίες (κάτω των 70 ετών).
Μετά από αυτό προχωράμε σε βιοψία της κροταφικής αρτηρίας, η οποία θέτει την οριστική διάγνωση. Εργαστηριακά επίσης βοηθούν στη διάγνωση τα αιμοπετάλια, τα οποία είναι αυξημένα (θρομβοκυττάρωση), καθώς και η ιντερλευκίνη-6. Η τελευταία είναι ένα μόριο του ανοσοποιητικού συστήματος (κυτταροκίνη), η οποία μεσολαβεί στη διαδικασία της φλεγμονής.
Θεραπεία
Η θεραπεία είναι η κορτιζόνη από το στόμα (ίσως και ενδοφλέβια στην αρχή). Πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό, ακόμα και με την υποψία μόνο, πριν ληφθεί η βιοψία. Η διάρκεια της θεραπείας στην κροταφική αρτηρίτιδα μπορεί να είναι αρκετοί μήνες, ενώ εάν η νόσος δείχνει σημεία υποτροπής, τότε υπάρχουν νεότερα φάρμακα (βιολογικοί παράγοντες, αναστολείς της ιντερλευκίνης-6).