Αγγειωμάτωση αμφιβληστροειδούς (RAP)
Η αγγειωμάτωση αμφιβληστροειδούς ή RAP στη διεθνή ορολογία (συντομογραφία της retinal angiomatous proliferation) αποτελεί μια ειδική μορφή εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, η οποία έχει διαφορετικό παθογενετικό μηχανισμό (δηλαδή μηχανισμό εμφάνισης), αλλά και διαφορετική κλινική πορεία και ενδεχομένως αντιμετώπιση.
Η αγγειωμάτωση αμφιβληστροειδούς χωρίζεται σε 5 στάδια, όπου τα 2 πρώτα είναι τα αρχικά και απο το τρίτο στάδιο πλέον θεωρείται προχωρημένη. Η διαφορά απο τις τυπικές μορφές εκφύλισης ωχράς υγρού τύπου είναι οτι η βλάβη δεν ξεκινάει απο τη βαθύτερη στοιβάδα του χοριοειδούς, όπου και προκύπτει η λεγόμενη χοριοειδική νεοαγγείωση (μεμβράνη με παθολογικά νεοαγγεία που προκαλούν διαρροή υγρού και αίματος στην ωχρά κηλίδα). Αντιθέτως, η βλάβη ξεκινάει απο τον αμφιβληστροειδή και κατέρχεται προς το μελάγχρουν επιθήλιο (λεπτή στοιβάδα μεταξύ αμφιβληστροειδούς και χοριοειδούς), το οποίο και σταδιακά αποκολλάει. Στο σημείο αυτό πλέον η αγγειωμάτωση αμφιβληστροειδούς αρχίζει να θεωρείται προχωρημένη.
Η διάγνωση γίνεται καταρχάς με τη βυθοσκόπηση, όπου απολύτως χαρακτηριστική είναι η παρουσία μικρής αιμορραγικής κηλίδας δίπλα στα όρια της ωχράς κηλίδας και βέβαια η παρουσία συνήθως μικρών συσσωρεύσεων εκφυλιστικού υλικού, των λεγόμενων ντρούζεν (drusen). Η αγγειωμάτωση αμφιβληστροειδούς μάλιστα διακρίνεται απο την παρουσία ειδικής μορφής ντρούζεν στον υποαμφιβληστροειδικό χώρο (reticular pseudodrusen). Σημαντική είναι η απεικόνιση με οπτική τομογραφία συνοχής (OCT), όπου συνήθως προεξάρχει οίδημα υπο μορφή κύστεων (κυστικό οίδημα ωχράς) στο εσωτερικό του αμφιβληστροειδούς. Η οριστική διάγνωση προκύπτει με απεικόνιση με αγγειογραφία ινδοκυανίνης (ICGA) υψηλής ταχύτητας (high-speed ICGA), η οποία και απεικονίζει την αναστόμωση μεταξύ των μικρών αγγείων του αμφιβληστροειδούς που προκαλεί το οίδημα και την αποκόλληση του μελαγχρόου επιθηλίου στην ωχρά κηλίδα. Σήμερα πάντως, η νέα αγγειογραφία χωρίς σκιαγραφικό (OCT-Αγγειογραφία) μπορεί να δείξει τη βλάβη χωρίς να απαιτείται πάντα η χρήση σκιαγραφικών.
Θεραπευτικά, η νόσος αντιμετωπίζεται καταρχήν με ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις αντιαγγειογενετικών παραγόντων (anti-VEGF), όπως και στις τυπικές μορφές ηλικιακής εκφύλισης ωχράς υγρού τύπου. Η διαφορά όμως στην αγγειωμάτωση αμφιβληστροειδούς είναι οτι συνήθως απαιτείται συμπληρωματικά συνδυασμός με φωτοδυναμική θεραπεία. Η φωτοδυναμική είναι ενα ειδικό ψυχρό laser (δεν προκαλεί έγκαυμα) που γίνεται κατόπιν ενδοφλέβιας έγχυσης ειδικής φωτοευαίσθητης ουσίας, της βερτεπορφίνης. Επιπλέον, η φωτοδυναμική έχει δοκιμαστεί και σε συνδυασμό με ενδοβόβλια κορτιζόνη με καλά αποτελέσματα.
Μεγάλη σημασία πάντως φαίνεται να έχει η έγκαιρη, σε πρώϊμο στάδιο, διάγνωση της νόσου και η άμεση εφαρμογή της συνδυαστικής θεραπείας. Έτσι, αυξάνονται οι πιθανότητες για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τις λιγότερες δυνατές θεραπείες. Είναι γνωστό οτι η αγγειωμάτωση αμφιβληστροειδούς είναι επιθετική μορφή εκφύλισης της ωχράς και χρειάζεται συχνές εγχύσεις εφόσον δεν γίνει έγκαιρη διάγνωση και σωστή θεραπεία. Ωστόσο, ενδέχεται η νόσος να εξαλειφθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα με μόνο μια θεραπευτική συνδυαστική συνεδρία στα πρώϊμα στάδια. Στο αποτέλεσμα αυτό θα οδηγήσει ο συνδυασμός σωστής αντίληψης του ασθενούς και γρήγορης προσέλευσης στον ειδικό οφθαλμίατρο, η υψηλή διαγνωστική υποψία του οφθαλμιάτρου (συχνά η νόσος ξεφεύγει της ακριβούς διάγνωσης) και τέλος η σωστή επιθετική αντιμετώπιση.